Kleptomani, kişinin ihtiyacı olmayan ya da maddi değeri düşük nesneleri çalma dürtüsünü kontrol edememesiyle tanımlanan bir dürtü kontrol bozukluğudur. Bu eylem genellikle planlı bir hırsızlık amacı taşımaz; kişi çaldığı eşyayı kullanmaz, hatta bazen atar veya başkasına verir.
Kleptomani, yoğun bir içsel gerginlik sonucu gelişir ve eylemden sonra geçici bir rahatlama sağlar. Ancak bu rahatlama yerini zamanla suçluluk, utanç ve tekrar eden dürtülere bırakır.
Kleptomani Belirtileri
- Tekrarlayan şekilde çalma dürtüsünün ortaya çıkması
- Çalma öncesinde artan gerginlik ve içsel huzursuzluk
- Çalma esnasında rahatlama, haz ya da doyum hissi
- Eylem sonrası pişmanlık, suçluluk ya da utanma
- Çalma eyleminin maddi kazanç ya da öç alma gibi bir motivasyonla yapılmaması
Kleptomani Nedenleri
- Duygusal Boşluk veya Stres: Kişi içsel boşluğu bastırmak için geçici haz veren bu davranışa yönelebilir.
- Serotonin Düzeyinde Dengesizlik: Dürtü kontrolü ile ilgili nörolojik işleyişte bozulma.
- Travmatik Geçmiş: Özellikle çocuklukta ihmal, istismar veya ciddi kayıplar.
- Diğer Psikiyatrik Rahatsızlıklar: Depresyon, obsesif kompulsif bozukluk veya sınırda kişilik bozukluğu ile birlikte görülebilir.
Kleptomani Tanısı Nasıl Konur?
Tanı, ruh sağlığı uzmanı tarafından DSM-5’e göre şu kriterlerle konur:
- İstek dışı, tekrarlayan çalma davranışı
- Maddi kazanç amacının olmaması
- Davranışın başka bir mental bozukluk (örneğin manik dönem) ya da madde etkisiyle açıklanamaması
Kleptomani Tedavisi
- Bilişsel Davranışçı Terapi: Çalma öncesi düşünce ve duyguların fark edilip değiştirilmesi.
- İlaç Tedavisi: SSRI’lar, duygu düzenleme işlevini destekleyebilir.
- Dürtü Kontrol Eğitimi: Kişinin dürtü ve eylemi arasında kontrol geliştirmesi sağlanır.
- Psikodinamik Terapi: Derin duygusal yaralar ve geçmiş deneyimlerin işlenmesi.
- Grup Terapileri: Benzer sorunlar yaşayan kişilerle paylaşım ve destek süreci.