Uyku bozuklukları, bireyin uykuya dalma, uykuyu sürdürme, yeterince dinlendirici uyuma veya gün içi uyanıklık halini sürdürme konularında yaşadığı süreğen zorluklardır. En yaygın türleri arasında insomnia (uykusuzluk), hipersomnia (aşırı uyuma), uyku apnesi, gece terörü ve uyurgezerlik sayılabilir.
Uyku bozuklukları yalnızca fiziksel yorgunluk yaratmaz; ruhsal dengeyi, dikkat, hafıza ve duygusal düzenlemeyi de olumsuz etkiler.
Uyku Bozuklukları Belirtileri
- Uykuya dalmakta zorlanma
- Geceleri sık sık uyanma, sabah çok erken uyanma
- Gündüz aşırı yorgunluk, baş ağrısı
- Sinirlilik, depresif ruh hali, konsantrasyon güçlüğü
- Uyandıktan sonra dinlenmemiş hissetme
- Uyku sırasında nefes durması, horlama (uyku apnesi)
Nedenleri
- Stres ve anksiyete: Zihinsel gerginlik, düşünce yoğunluğu
- Depresyon veya diğer ruhsal hastalıklar
- Düzensiz uyku alışkanlıkları
- Fiziksel hastalıklar veya ağrılar
- Madde kullanımı (alkol, kafein, nikotin)
Tanı Nasıl Konur?
Uyku bozukluklarının tanısında kişinin uyku düzeni, yaşam alışkanlıkları, psikolojik ve tıbbi geçmişi değerlendirilir. Gerekirse polisomnografi gibi uyku laboratuvarı testleri uygulanabilir.
Tedavi
- Bilişsel Davranışçı Terapi – İnsomnia (CBT-I): Uykuya dair düşünsel kalıpların dönüştürülmesi
- Uyku Hijyeni Eğitimi: Yatış saatleri, ışık, kafein alımı, ekran süresi gibi düzenlemeler
- İlaç Tedavisi: Uyku düzenleyici ilaçlar, kısa süreli destek sağlar
- Gevşeme ve Meditasyon Teknikleri
- Altta yatan nedenin tedavisi: Depresyon, anksiyete, ağrı gibi eşlik eden durumlar